W związku z zamknięciem placówek opiekuńczych i edukacyjnych (żłobki, przedszkola, szkoły) pracownicy wychowujący dzieci będą zmuszeniu częściej korzystać z przysługujących im zasiłków opiekuńczych. Wprowadzona w związku z zagrożeniem epidemicznym ustawa z dnia 8 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych wprowadziła dodatkowy zasiłek dla opiekunów.
Najpierw jednak warto przypomnieć „standardowe” świadczenie reguluje ustawa o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa z dnia z dnia 25 czerwca 1999 r. Zgodnie z art. 32 ww. ustawy, zasiłek opiekuńczy przysługuje ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad m. in.:
1) dzieckiem w wieku do ukończenia 8 lat w przypadku:
a) nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły, do których dziecko uczęszcza, a także w przypadku choroby niani, z którą rodzice mają zawartą umowę uaktywniającą
b) porodu lub choroby małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem, jeżeli poród lub choroba uniemożliwia temu małżonkowi lub rodzicowi sprawowanie opieki,
c) pobytu małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem, w szpitalu albo innym zakładzie leczniczym podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne;
2) chorym dzieckiem w wieku do ukończenia 14 lat;
3) innym chorym członkiem rodziny.
Specustawa wprowadziła zasiłek dodatkowy, do którego opiekun dziecka ma prawo w przypadku zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły z powodu COVID-19.
Zasiłek ten:
1)przysługuje przez okres do 14 dni,
2)obejmuje opiekę nad dzieckiem do ukończenia przez nie 8. roku życia,
3)jest przyznawany według zasad i w trybie przewidzianym dla „standardowych” zasiłków opiekuńczych,
4)okres jego pobierania nie podlega wliczeniu do okresu 60-dniowego rocznego pobierania zasiłku w związku z opieką nad zdrowym dzieckiem do lat 8 w razie braku opieki oraz chorym dzieckiem do ukończenia 14. roku życia.
Uwaga, nie przysługuje on ubezpieczonemu, jeśli są inni członkowie rodziny mogący sprawować opiekę nad dzieckiem. Normalnie wymienieni byliby dziadkowie, z uwagi jednak, że COVID-19 stanowi największe zagrożenie dla ludzi starszych, należy wziąć pod uwagę inne osoby, niebędące w grupie ryzyka.
Zleceniobiorcy i samozatrudnieni, jeśli opłacają składkę chorobową, również mogą skorzystać z zasiłku. Wniosek składa się do płatnika składek (pracodawcy, zleceniodawcy). Samozatrudnieni – bezpośrednio do ZUS.
Na stronie ZUS dostępny jest wzór oświadczenia o dodatkowym zasiłku opiekuńczym.
W nieco trudniejszej sytuacji są rodzice zdrowych dzieci, które ukończyły 8 rok życia. Słychać co prawda głosy o objęciu dodatkowym zasiłkiem rodziców dzieci powyżej tego wieku, jednak Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej jak na razie nie wypowiedziało się jednoznacznie co do możliwości dokonania zmian.
W celu zaplanowania sprawowania opieki nad dzieckiem możliwe jest także porozumienie z pracodawcą. Zatrudniony może np. wykorzystać przysługujący mu urlop wypoczynkowy lub dwa dni opieki nad dzieckiem do lat 14. Może też wnioskować o urlop na żądanie, co nie jest jednak wskazane, gdyż duża ilość takich wniosków od pracowników może źle wpłynąć na organizację pracy w zakładzie.
Zapowiadana „tarcza antykryzysowa” (na chwilę publikowania niniejszego artykułu znajduje się ona nadal w fazie projektu), zakłada wydłużenie okresu pobierania zasiłku opiekuńczego o kolejne 2 tygodnie – jeśli zapadnie decyzja o przedłużeniu zamknięcia placówek opiekuńczych i edukacyjnych. Nie zwiększono granicy wiekowej – wciąż będzie on przysługiwał na dziecko do 8 r.ż. Sytuacja jednak zmienia się dynamicznie, niewykluczone jest zatem, że Ministerstwo zadecyduje o przyznaniu zasiłku także na starsze dzieci, gdyż postulują o to sami opiekunowie.
Patrycja Cichoń
Asystent Prawny